Psychoterapia czy szkoła?

Nastolatkowie, ich rodzice (jedni i drudzy, jedni albo drudzy) spotykają się w gabinecie psychoterapeuty z pytaniem, jak wygospodarować czas na psychoterapię w wypełnionym zajęciami grafiku młodego człowieka i jego rodziny. Czasem kwestia przybiera postać pytania: co jest ważniejsze – szkoła, czy terapia? Zdarza się tak, że godziny, w jakich mogłaby odbywać się psychoterapia, pokrywają się z godzinami zajęć szkolnych, a wówczas pacjenci muszą dokonać wyboru. Czym się kierować?

Ważniejsza jest terapia

Pamiętam rozmowę z bardzo doświadczonym kolegą po fachu, psychoterapeutą, który jest także psychiatrą. Człowiek ten mówi, że jego stanowisko jest proste i że upraszcza je lekarski kontekst myślenia. Uważa, że osoby zgłaszające się do niego poszukują pomocy w kwestiach przede wszystkim zdrowotnych, dlatego łatwo mu powiedzieć coś w rodzaju: „Tutaj zajmujemy się zdrowiem twoim/Państwa dziecka, stąd względy medyczne przeważają nad wychowawczo-pedagogicznymi. Terapia [psycho- i farkakoterapia, jak i hospitalizacja] są w tym kontekście ważniejsze, niż nauka. Dlatego podporządkowujemy sprawy związane ze szkołą korzystaniu z terapii.”

Szkoła jest ważna

W tym wypadku rezygnuję ze stopniowania i nie decyduję się bronić stanowiska, według którego szkoła byłaby ważniejsza od terapii. Jednak widzę co najmniej dwie przesłanki, dla których wybór między leczeniem a nauką, czy samym chodzeniem do szkoły, nie jest łatwy.

Szkoła jest ważna na dwa sposoby:

Przerwa w nauce jako porażka

Zawieszenie nauki zarówno nastoletni pacjenci, jak ich rodzice potrafią przeżywać jako własną porażkę. W tym sensie przyjęcie propozycji terapeuty, by podjąć terapię rezygnując przez dość długi czas raz lub dwa razy w tygodniu z części zajęć szkolnych, spostrzegane jest jako przejaw niepowodzenia w wypełnianiu ról społecznych, realizowaniu się w byciu dużym dzieckiem/młodym dorosłym, a z drugiej strony rodzicem. Nauka uznawana jest za ważny miernik stanu zdrowia rodziny – jak słusznie zauważyła Violetta Zając z zespołu Pracowni Terapii i Rozwoju w czasie naszego seminarium nt. młodzieży. Taki punkt widzenia sprawia, że pacjenci, którzy słyszą propozycję terapeuty, by psychoterapia odbywała się w godzinach zajęć szkolnych i była traktowana jako priorytet, przeżywają to jako sygnał, że z ich rodziną jest bardzo źle. W efekcie często czują się przestraszeni i przygnębieni.

Szkoła to miejsce ważne rozwojowo

Szkoła to nie tylko nauka. Jest też miejscem spotkań towarzyskich, nawiązywania relacji rówieśniczych, budowania pozycji społecznej i ćwiczenia się w byciu w wielu rolach (np. kolegi, rówieśnika, ucznia, przyjaciela, chłopaka/dziewczyny). Chodzi się do szkoły nie tylko po to, by nasiąkać wiedzą podręcznikową, ale by dowiedzieć się, jak radzą sobie z dorastaniem inni ludzie, móc się z nimi porównywać, uczyć się od nich, a także ulegać nauczycielom, konfrontować się z nimi, zdobywać ich szacunek i zaufanie. Szkoła pełni dla młodych ludzi podobną rolę, co praca w przypadku dorosłych – stanowi potwierdzenie ich statusu społecznego, organizuje życie, potrafi nadawać sens albo przynajmniej stanowić punkt odniesienia, wobec którego można się buntować. Relacje kształtowane w szkole są dużo bardziej zależne od samych młodych ludzi, niż te, które raczej zastali, niż stworzyli we własnej rodzinie.

No to co w końcu – szkoła czy terapia?

Ba.

Jako psychoterapeuta jestem zdania, że warto czasowo zawiesić naukę i chodzenie do szkoły, by zadbać o stan emocji. Dzięki silniejszej psychice uczeń korzystający czasowo z terapii poradzi sobie także z wyzwaniem w postaci nadrobienia zaległości, czy nawet perspektywą powtórki klasy. Nie jest to oczywiste w przypadku wyboru szkoły ponad leczenie – rezygnacja z terapii na rzecz nauki może zwiększać poczucie presji, a w dalszej perspektywie nieradzenia sobie i niespełniania oczekiwań. Trudno radzić sobie jeszcze lepiej, gdy nie ma się dodatkowego wsparcia, które oferowałaby terapia.

Jest szansa, że w trakcie terapii zmieni się także negatywne myślenie o przerwie w nauce. Decyzja o zadbaniu o siebie, skorzystaniu z pomocy, pozwoleniu sobie na wyrażenie i przyjęcie troski – a przecież to wszystko ma miejsce w rodzinach, które decydują się na terapię – samo w sobie jest bardzo cennym doświadczeniem.

Michał Czernuszczyk

Źródło zdjęcia: http://www.google.pl/url?sa=i&source=imgres&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAoQjhwwAGoVChMI8M_SuJuUxgIVQhAsCh2yzQo3&url=https%3A%2F%2Fwww.flickr.com%2Fphotos%2Fy_i%2F2330044065&ei=exaAVbCmOcKgsAGym6u4Aw&psig=AFQjCNGDIvlqDaJzFNXkJm7nlLmd3jU3bQ&ust=1434544124077382