Odpowiedź, jakiej na tytułowe pytanie mogliby udzielić niektórzy psychoterapeuci grupowi, np. Irvin Yalom, brzmi: psychoterapia grupowa jest skuteczną formą pomocy przy wszelkich trudnościach psychicznych, jeśli tylko wystarczająco uważnie wybierać konkretną grupę. Przy ocenie przydatności konkretnej grupy mogą pomóc odpowiedzi na następujące pytania.
- Czy tematyka grupy wydaje się korespondować z motywacją osoby, która chce dołączyć do grupy? Np. inne grupy przeznaczone są dla osób uzależnionych, inne dla chorych na anoreksję, a jeszcze inne dla nastolatków wchodzących w dorosłość.
- Czy decyzja o dołączeniu do grupy wiąże się z ostrym, nagłym kryzysem sytuacyjnym? Jeśli tak, grupa może nie być optymalną formą pomocy, w odróżnieniu od pomocy indywidualnej lub rodzinnej.
- Czy deklaracja uczestnictwa jest równoznaczna z możliwością bycia na każdej sesji, od początku do końca? Ten pozornie błahy aspekt jest w praktyce bardzo istotny. Spóźnienia i nieobecności na sesjach są poważną przeszkodą w pracy grupy, wpływając na wszystkich uczestników, a nie tylko na spóźnionego/nieobecnego. Uniemożliwiają bowiem budowanie poczucia stabilności i bezpieczeństwa, koniecznego do prowadzenia intymnej i emocjonującej rozmowy.
- Czy terapia grupowa jest jedyną formą terapii, w jakiej aktualnie uczestniczy zainteresowany? Druga terapia, np. terapia indywidualna, może stanowić wsparcie konieczne do uczestnictwa w grupie, jednak z byciem w równoległych terapiach wiąże się niebezpieczeństwo odreagowywania napięcia związanego z jedną z nich w drugiej. W praktyce może to oznaczać, że milczący uczestnik grupy poświęca swojej sesje indywidualne na omawianie spraw grupowych, przez co ani nie korzysta z grupy, ani z drugiej formy pomocy, ale traci też motywację do zmiany strategii i większego zaangażowania w daną formę.
Na ogół wstąpienie do grupy poprzedza jedno bądź kilka spotkań z prowadzącym. W czasie takich konsultacji można omówić wszelkie wątpliwości. Dobre przygotowanie w dużej mierze przyczynia się do podniesienia skuteczności psychoterapii. Dlatego warto wybrać się na konsultację, nawet jeśli mamy sporo wątpliwości.
Wszystkich zainteresowanych odsyłam do książki, z której korzystałem pisząc ten tekst:
Irvin Yalom, Molyn Leszcz, Psychoterapia grupowa. Teoria i praktyka, tłum. Robert Andruszko, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006
Dlatego tak ważny jest dobór uczestników grupy, na który warto poświęcić więcej czasu. Motywacja, gotowość zaangażowania przez określony czas trwania grupy i badania swoich interakcji wydaje się ważniejszy od samego zaburzenia/problemu, z jakim uczestnicy się zgłaszają.